MAATSCHAPPIJLEER

Je gaat 8 video’s bekijken en bij elke video een opdracht voltooien, gericht op het thema van de documentaire Alledaagse Waardigheid. Elke video behandelt een ander maatschappelijk onderwerp zoals racisme, feminisme en dekolonisatie. Uiteindelijk werk je aan een eindopdracht waarin je de opgedane kennis toepast en reflecteert op de besproken thema’s.

Start met de opdrachten

OPDRACHTEN: MAATSCHAPPIJLEER

1.RACISME

Fragment uitleg

In dit fragment maken we kennis met Philomena Essed, een wetenschapper met Surinaams Nederlandse roots, die in Amerika woont en werkt aan de Antioch Universiteit in California. Essed promoveerde in 1984 in Amsterdam met haar onderzoek naar racisme in Nederland. Zij schreef hierover het boek Alledaags Racisme. In die tijd werd het woord racisme nog nauwelijks gebruikt in Nederland. Liever sprak men toen over vooroordelen en discriminatie. Door haar onderzoek toonde Essed aan dat de ervaring met racisme een dagelijkse praktijk is voor zwarte mensen en mensen van kleur in Nederland. Ook was zij de eerste die over institutioneel racisme in Nederland sprak. In veertig jaar is er veel veranderd. Hoe is het nu?

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Tussen 1984 en 2024 is er veel veranderd in Nederland. Kun je een voorbeeld geven van wat beter is geworden en een voorbeeld van wat minder is geworden?

  2. Hoe zou jij ‘racisme’ omschrijven?

  3. Heb jij zelf wel eens te maken gehad met racistisch gedrag van anderen of ben je er wel eens getuige van geweest?

  4. “Ik bestudeer geen ras’, zegt Essed. Wat bestudeert ze wel?

2.ACTIVISME

Fragment uitleg

In dit fragment komen drie jonge activisten aan het woord, die zich sterk hebben gemaakt voor een onderwijsverandering: het verplicht aandacht besteden op school aan het onderwerp racisme. Toen in Amerika de onschuldige George Floyd door politieagenten werd vermoord, ontstond er wereldwijd verontwaardiging hierover en gingen mensen overal de straat op. De Black Lives Matter beweging protesteerde hier massaal tegen. Ook in Nederland was er op veel plaatsen verzet. Jonge activisten van ZetjeIn vonden dat er in het onderwijs meer aandacht moest komen voor het bespreken van racisme. Hiervoor werd een petitie gestart, die uitmondde in het aanpassen van de kerndoelen van het onderwijs.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Wat heb jij geleerd van het bekijken van dit fragment?

  2. Vind je het ook belangrijk dat het onderwerp racisme verplicht behandeld wordt op scholen? Waarom wel of waarom niet?

  3. Heb je weleens deelgenomen aan een demonstratie? Zo ja, welke en waarom? Zo nee, waarom niet?

  4. Voor welk onderwerp zou jij zelf een actie opzetten?

  5. Welk artikel van de Grondwet vind je belangrijker: Artikel 1 Tegen discriminatie of Artikel 7 Vrijheid van Meningsuiting? Geef aan waarom.

3. ZWARTE VOORBEELDEN

Fragment uitleg

In dit fragment komen hoogleraar Gloria Wekker en schrijfster/kunstenaar Marion Bloem aan het woord. Beiden hebben veel bewondering voor Philomena Essed en zijn trots op haar. Ondanks dat je veel talent kunt hebben, heeft niet iedereen dezelfde kansen in Nederland. Dat geldt voor zwarte vrouwen, nog meer dan voor zwarte mannen. Zo zien we veel zwarte voetballers in de Nederlandse elftallen. Dat wil niet zeggen dat daar geen racisme plaatsvindt. Ook in de amusementbusiness zijn veel zwarte comedians te zien. Maar zwarte vrouwen zijn in veel sectoren ondervertegenwoordigd.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Welke inspirerende tien Nederlandse zwarte vrouwen in de sport, kunst, cultuur, muziek of politiek kan je noemen?
  2. Marion Bloem zegt dat Philomena voor haar ’een lichtpuntje’ is. Heb jij ook van die lichtpuntjes? Wie?
  3. Wat is jouw talent en jouw ambitie?
  4. Het tv-programma Screentest uit 1985 was een programma waarin racisme op een luchtige manier aan de orde kwam. Noem een vooroordeel dat in dit fragment op de hak wordt genomen?
  5.  

4. THE BLACK ARCHIVES

Fragment uitleg

In dit fragment maken we kennis met Jessica de Abreu en Camille Parker, beiden zijn werkzaam bij The Black Archives, een archief rondom zwart erfgoed in Amsterdam. Lange tijd bleek er nergens centraal informatie te vinden te zijn over de zwarte geschiedenis en zwart activisme in Nederland. Dat is er nu wel. Kick Out Zwarte Piet en veel medestanders, hebben ervoor gezorgd dat het Sinterklaasfeest niet meer vanzelfsprekend gevierd wordt met dit stereotype personage. De invulling van het Sinterklaasfeest in Nederland is definitief veranderd.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Jessica de Abreu heeft drie masterstudies aan de universiteit afgerond en toch zegt ze niet aan de universiteit te willen werken. Welke reden geeft ze daarvoor?
  2. Jessica is op een gegeven moment in tranen. Wat maakt volgens Camille Parker het werk wat Jessica deed zo zwaar?
  3. Bij universiteiten wordt onderzoek gedaan en wordt kennis geproduceerd, maar het zijn niet de enige plekken waar dat gebeurt. Wat is denk je de rol van organisaties als The Black Archives op het gebied van onderzoek doen en kennis produceren?
  4. In archieven en bibliotheken is de informatie over racisme en discriminatie in de Engelse taal vele malen groter, dan boeken hierover in het Nederlands. Waar zou dat mee te maken kunnen hebben?
  5.  

5. WAARDIGHEID

Fragment uitleg

In dit fragment zien we Philomena als hoogleraar in haar rol als docent en samen met studenten. Essed zegt onder andere: ”De groei van intellectuele, volwaardige mensen moet worden gezien in de context van universele behoefte van waardigheid, zorg, positieve verbondenheid en aan het gezien worden als een volwaardig mens”. Ze pleit voor het terugbrengen van de emotie in de wetenschap. ”Intellectualiteit is niet emotieloos”, zegt ze.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Er wordt wel eens gezegd dat onderwijs te maken heeft met je hoofd (kennis), met je handen (vaardigheden) en met je hart (gevoelens). Waar richt de universiteit zich vooral op volgens Philomena Essed en waar zou de universiteit zich volgens haar meer op moeten richten? Ben je het met haar eens?
  2. Vind je dat jouw school zich voldoende richt op hoofd, handen en hart? Als je vindt dat jouw school meer aandacht zou kunnen besteden aan één of meerdere van deze punten, hoe zou de school dat dan kunnen doen?
  3. ‘Waardigheid’ is een belangrijk begrip voor Essed. Ook de titel van de documentaire verwijst daarnaar. Wat betekent waardigheid voor jou?

6. FAMILIESTAMBOOM

Fragment uitleg

In dit fragment kijkt Philomena terug naar haar familiestamboom samen met één van haar zussen Ignatia en nichtje Ishara. Ook zien we haar moeder in beeld. Haar familiestamboom gaat terug naar de tijd van de slavernij, waarin de naam Essed ontstond. De naam Essed werd bij het vrijkopen van haar voorouder door de slavenhouder Dessé gegeven. 

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Waarom zou de slavenhouder Dessé, de voorouder van Philomena Essed de naam ‘Essed’ hebben gegeven en niet de mensen zelf een naam hebben laten kiezen?
  2. Hoe komt het dat het voor sommige mensen lastiger is om hun stamboom te onderzoeken?
  3. Ken jij verhalen over toen jouw grootouders jong waren en vind je het belangrijk om die verhalen te kennen? Waarom vind je dat wel of niet belangrijk?

7. AAN DE SLAG

Fragment uitleg

In dit fragment zien we jonge mensen die zelf iets doen tegen racisme. Enkele medewerkers van de organisatie Fawaka komen aan het woord: Miguel, Khadija en Fadie. Een organisatie die scholen en bedrijven traint om hun scholieren en medewerkers WereldBurgers te laten worden. Daarnaast maken we kennis met de jonge onderzoeker van kleur Zakia, die zich laat inspireren door het werk van Philomena Essed en op die manier het gedachtegoed van Essed voortzet.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Gloria Wekker heeft het over een cultureel archief waaruit mensen in een samenleving putten en dat kennis, aannames en emoties bevat. Hoe wordt het cultureel archief in Nederland beïnvloed door het koloniale- en slavernijverleden van Nederland?
  2. Waardoor was het Sinterklaasfeest voor de mensen, die in dit fragment aan het woord komen, niet een leuk kinderfeest?
  3. Voel jij je of ben je een Wereldburger? Hoe uit zich dat?
  4. Racisme uit zich op vele manieren en op onverwachte momenten. Hoe kan je een racistische situatie herkennen?
  5. Hoe kun je op racistisch gedrag reageren?
  6. Wat verwacht je van jezelf, een medeleerling, een docent of de directie van je school, wanneer je te maken krijgt met een racistische situatie?
  7. Ben jij iemand die iets doet, zegt of eerder afwacht in een racistische situatie?
  8. Voel je je weleens schuldig of ongemakkelijk wanneer je niets hebt gedaan en wegloopt of wegkijkt?

8. ACTUALITEIT

Fragment uitleg

In dit fragment zien we activist Angela Davis op bezoek in Amsterdam in 1995. Davis is tegen haar zin in een icoon geworden van het zwarte verzet tegen racisme in Amerika. Haar toespraak over Fort Europa is nog zeer actueel. Grenzen gaan dicht. Het lijkt alsof dezelfde discussies in de maatschappij spelen en zelfs verergeren. Tegenstellingen worden groter en er is minder ruimte voor nuance, debat en begrip voor het standpunt van een ander.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Ken je andere belangrijke internationale zwarte activistische leiders? Aan wie denk je?
  2. Welke vaardigheden zijn belangrijk voor leiderschap volgens Philomena Essed?
  3. Ben jij net als Philomena Essed hoopvol op een betere wereld? Zo ja, wil je daarin zelf een actieve rol spelen?

AFRONDENDE CREATIEVE WERKVORM

Je hebt nu een aantal fragmenten gezien uit de documentaire Alledaagse Waardigheid en kennis opgedaan over wetenschapper Philomena Essed en de betekenis van haar werk rondom racisme. Organiseer met elkaar een debat en hanteer daarbij de regels van een Lagerhuisdebat met aan dit onderwerp gelieerde stellingen. Bedenk in groepjes een stelling en ga daarover met elkaar in debat.
Zie: www.hetdebatbureau.nl en Op Weg naar Het Lagerhuis: www.ownhlagerhuis.nl

© 2024 – Ida Does Productions
Sitemap | Privacy Policy | CONTACT