GESCHIEDENIS

In dit onderdeel bekijk je 9 fragmenten uit de documentaire Alledaagse Waardigheid, waarbij elk fragment een ander historisch aspect behandelt, zoals dekolonisatie, racisme en feminisme in Nederland. Je zult bij elk fragment een opdracht uitvoeren die je helpt om de gebeurtenissen en figuren uit het verleden beter te begrijpen. Door de vragen en opdrachten krijg je inzicht in hoe deze thema’s van invloed zijn op de huidige samenleving. Uiteindelijk maak je een creatieve opdracht waarbij je jouw eigen familiegeschiedenis onderzoekt en verwerkt.

Start met de opdrachten

OPDRACHTEN: GESCHIEDENIS

1. KLEURRIJK NEDERLAND

Fragment uitleg

Deze documentaire gaat over een zwarte Nederlandse wetenschapper: Philomena Essed, die in de jaren ‘80 promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam. Zij deed onderzoek naar racisme in Nederland en schreef daar het boek Alledaags Racisme over. In die tijd werd er nog gesproken over allochtonen en autochtonen, over gastarbeiders en maakte Zwarte Piet nog onderdeel uit van het Sinterklaasfeest. Er vond een groeiende onverdraagzaamheid plaats ten opzichte van mensen van kleur, die gevoed werd door politici. Tussen 1982 en 1998 was de Centrumpartij en later de Centrumdemocraten (CD) als extreemrechtse partij aanwezig in de Tweede Kamer. Later deed Pim Fortuyn daar nog een schepje bovenop. In deze documentaire kijken we terug op het verschijnen van het boek Alledaags Racisme in 1984 en gaan na hoe actueel deze inzichten nog zijn.  

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Wanneer bood oud-premier Rutte en wanneer bood koning Willem-Alexander excuses aan voor het slavernijverleden?
  2. Hoe ziet het politieke landschap er momenteel uit? Welke partijen vormen de regering? Wat is het inhoudelijke standpunt van de regering t.a.v. migratie?

2. RACISME

Fragment uitleg

In dit fragment maken we kennis met wetenschapper Philomena Essed, met Surinaams Nederlandse roots, die in Amerika woont en werkt aan de Antioch Universiteit in California. Philomena geeft een definitie van racisme. “Ik bestudeer geen ’ras’, maar onderzoek racistische praktijken en racistisch gedrag”, zegt ze.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Waarom werd er op het gebruik van het woord racisme veertig jaar geleden in Nederland zo heftig gereageerd?
  2. Bespreek kort de begrippen assimileren, integreren en aanpassen.
  3. Philomena heeft het over het self-image/zelfbeeld van Nederland dat bevestigd moet worden. Noem enkele kenmerken van hoe dat beeld eruit ziet.

3. FEMINISME

Fragment uitleg

In dit fragment komen een aantal feministen aan het woord: Hellen Felter, Anja Meulenbelt en Gloria Wekker. Zij maakten deel uit van de Tweede Feministische Golf. Zij kijken met trots terug op wat Philomena Essed heeft gedaan en geschreven.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Wat is het verschil tussen de Eerste en de Tweede Feministische Golf?
  2. Zou je Philomena Essed en Prinses Irene feministen kunnen noemen?

4. BONDGENOOT

Fragment uitleg

In dit fragment kijkt Anja Meulenbelt terug op de Verzorgingsstaat en introduceert zij Prinses Irene. Prinses Irene ontving het eerste exemplaar van het boek Alledaags Racisme van Philomena Essed in 1984. In 2019 lopen ze door een bos en buigen samen voor de natuur. 

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Noem enkele kenmerken van de Verzorgingsstaat.
  2. Waarom was het zo bijzonder dat Prinses Irene het eerste exemplaar van het boek Alledaags Racisme in ontvangst nam?
  3. Wat betekent het om een bondgenoot te zijn? Van wie of welke groep ben jij een bondgenoot?
  4. Welke privileges heb jij?

5. DEKOLONISATIE

Fragment uitleg

De voorouders van Philomena Essed zijn tot slaafgemaakt en woonden in Suriname. Dit slavernijverleden heeft grote impact op de familiegeschiedenis toen en nu. De familienaam Essed blijkt een omkering te zijn van de naam Dessé, de naam van de plantage-eigenaar, waar de voorouders van Philomena Essed moesten werken. Toen deze gemanumitteerd werden, kregen ze de naam Essed en waren vrij.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Zoek informatie over de suikerplantages in Suriname. Waar werd suiker van gemaakt? Waarom bevonden de plantages zich in Suriname? Hoe waren de werkomstandigheden? Waar ging de suiker naartoe?
  2. Er was ook veel verzet tegen de slavernij. Zoek informatie over Tula, die de slavenopstand in 1795 op Curaçao leidde. Geef een voorbeeld van wat vrouwen van kleur in verzet tegen slavernij deden.  
  3. Zoek informatie over de trans-Atlantische slavenhandel. Wat hield dat in?
  4. Waarom herdenken mensen dat in 1863 de slavernij werd afgeschaft en anderen dat dat pas in 1873 gebeurde?
  5. Wat is Manumissie?

6. PRIVILEGE

Fragment uitleg

In dit fragment komen voorbeelden aanbod over de rol van ouders en de samenleving op kinderen. Hoogleraar Gloria Wekker spreekt over ‘de koloniale wond’ en onderzoeker Hellen Felter geeft een voorbeeld van socialisatie. Prinses Irene benoemt het witte superioriteitsgevoel en Marion Bloem en actrice Gerda Havertong spreken zich uit tegen Zwarte Piet.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Wat bedoelt Gloria Wekker met ’de koloniale wond’?
  2. Geef meerdere voorbeelden van ‘socialisatie door de samenleving’.
  3. Maak het superioriteitsgevoel concreet. Wat houdt dat in en hoe kan zich dat uiten?
  4. Zoek informatie over Kick Out Zwarte Piet. Wat wilden ze bereiken? Wat zou jij uit de Nederlandse cultuur willen ‘kicken’? Waarom?

7. ANGELA DAVIS

Fragment uitleg

We zien Philomena Essed achter haar computer, die kijkt naar het bezoek in 1995 van Angela Davis in Amsterdam. Angela Davis was in die tijd ’het gezicht’ van de zwarte vrijheidsbeweging in Amerika. Zij geeft een speech op dezelfde locatie, waar ook Philomena gepromoveerd is, het gebouw van de Universiteit van Amsterdam. Angela Davis zegt ‘ik ben een leider tegen mijn wil in’, zij werd toch een icoon en inspiratie voor velen.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Waarom kwam Angela Davis in 1995 naar Nederland?
  2. Hoe zag de Black Power beweging er in Amerika uit? Ken je nog andere zwarte vrijheidsstrijders?
  3. Angela Davis noemt in haar toespraak het strikter worden van de immigratiewetgeving. Kan je een vergelijking maken met nu? Wat zijn de overeenkomsten? Wat zijn de verschillen?
  4. In hoeverre lijken Philomena Essed en Angela Davis op elkaar?

8. WAARDIGHEID

Fragment uitleg

In dit fragment maken we kennis met medewerkers van de organisatie Fawaka. Wanneer de vraag gesteld wordt: ‘word je blij van je werk’, raakt medewerker Miguel erg geëmotioneerd. Aan het einde van de documentaire komen nog een aantal hoofpersonen aan het woord. Tot slot zien we Philomena die een gesprek voert met haar buurjongetje Philip. Later volgt de aftiteling.

Beantwoord de volgende vragen:

  1. Waarom raakt Miguel zo geëmotioneerd, denk je?
  2. Wie was Maya Angelou? Zoek de volledige tekst van het gedicht: ‘Still I Rise’ op.
  3. Wat is waardigheid voor Philomena Essed en waarom is dat voor haar zo essentieel?

9. LUISTEREN

Fragment uitleg

In dit fragment schenken we extra aandacht aan de rol van Prinses Irene in relatie tot het werk van Philomena Essed. Toen het eerste exemplaar van het boek Alledaags Racisme aan Prinses Irene werd aangeboden, ontstond daar commotie over. Sommige mensen vonden het ongepast, omdat Prinses Irene een witte vrouw is. Philomena Essed zag en ziet Prinses Irene juist als een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen racisme. Prinses Irene deelt in dit fragment uit 1995 haar ervaring met haar organisatie ISIS, die zich inzette voor het tegengaan van racisme. Haar inzichten over racisme en ongelijkheid in de samenleving blijken 40 jaar na dato onveranderd.

Beantwoord de volgende vragen:

1. Philomena Essed ziet Prinses Irene, ondanks haar witte achtergrond en koninklijke status, als een bondgenoot in de strijd tegen racisme. Noem enkele historische personen uit de wereldgeschiedenis, die met niet vanzelfsprekende bondgenoten, samenwerkten om een maatschappelijke verandering te bewerkstelligen.

2. Waarom is het belangrijk dat bondgenoten vanuit verschillende achtergronden meedoen in de strijd tegen racisme?

3. Prinses Irene benadrukt dat ‘luisteren naar elkaar en in verbinding komen met anderen’ essentieel is. Naar wie had er vroeger en naar wie zou er nu meer geluisterd moeten worden? Voel jij je altijd gehoord en gezien?

4. Prinses Irene zegt ‘het is ons probleem, wij zitten met die diepe vooroordelen en die racistische ideeën, wij hebben het superioriteitsgevoel diep in ons’. Organiseer een debat in de klas over ‘ Wat is de rol van witte mensen in de bestrijding van racisme?’.

5. Schrijf een essay (300-500 woorden), waarin je analyseert waarom Philomena Essed, Prinses Irene een bondgenoot noemt en onderzoek andere historische voorbeelden van bondgenootschappen in anti-racismebewegingen wereldwijd.

AFRONDENDE CREATIEVE WERKVORM

Je hebt nu een aantal fragmenten gezien uit de documentaire Alledaagse Waardigheid en kennis opgedaan over wetenschapper Philomena Essed en de betekenis van haar werk rondom racisme. Daarbij speelde ook het ontstaan van haar familienaam een belangrijke rol. Maak nu zelf een familiestamboom van jouw familie. Kan je achterhalen waar jouw familienaam vandaan komt? Verzamel zoveel mogelijk informatie over je voorouders. Spreek met je ouders, ooms, tantes, neven en/of nichten.

Begin met een stamboom te maken:

  • Ga naar de website van het Nationaalarchief.nl en ga naar Onderzoeken verder naar Familiegeschiedenis.
  • Steeds meer Slavenregisters, Emancipatieregisters en koloniale Burgerlijke Stand gegevens worden gedigitaliseerd, waardoor je vanuit je huis/school veel te weten kan komen over familiegeschiedenissen uit Suriname, Curaçao, Aruba en andere eilanden, die samen met Nederland het Koninkrijk der Nederlanden vormen.
  • Heb je bijvoorbeeld Surinaamse roots, zoek dan op nationaalarchief.sr en ga naar Onderzoeken en Personen. Of kijk op de site surinaamsegenealogie.nl
  • Heb je roots in het Caribisch deel van het Koningrijk der Nederlanden, zoek dan bijvoorbeeld op Nationaalarchief.cw uit Curaçao.
  • Op de site delpher.nl is veel algemene informatie over familiegeschiedenis te vinden.

© 2024 – Ida Does Productions
Sitemap | Privacy Policy | CONTACT